MK-Ultra (9b): Films en series

Na het schrijven van mijn reeks over MK-Ultra wilde ik weten hoe dit schimmige hoofdstuk uit de geschiedenis zijn weg vond naar film en televisie. Ik heb daarom deze ‘culturele erfenis‘ opgesteld.
Van nauwkeurige reconstructies tot vage echo’s van mind control-experimenten — dit overzicht laat zien hoe het thema door de jaren heen is blijven terugkeren.

⚠️ Waarschuwing vooraf

MK-Ultra was een echt CIA-programma (1953–1973) dat experimenteerde met LSD, hypnose, zintuiglijke deprivatie en gedragsmodificatie op nietsvermoedende burgers.
Veel films en series gebruiken dit als inspiratie – soms accuraat, soms als metafoor.
Deze gids ordent alles op sterkte van het verband.

SPEELFILMS

🟢 Directe verwijzingen

MK-Ultra wordt letterlijk genoemd of accuraat gereconstrueerd.

Wormwood (Netflix, 2017)
Docudrama van Errol Morris over Frank Olson – de wetenschapper die in 1953 uit een hotelraam viel na een LSD-dosis van de CIA.
→ De meest accurate reconstructie.

MK Ultra (2022)
Speelfilm over een psychiater die voor de CIA werkt. Gebaseerd op Subproject 68 van Dr. Ewen Cameron in Montreal.
→ Letterlijk “MK-Ultra” in de titel.

Stranger Things – Seizoen 4 (2022)
“Project MKUltra” wordt expliciet genoemd. Eleven’s moeder was proefpersoon in LSD- en isolatie-experimenten.
→ Sciencefiction, maar historisch herkenbaar.

Conspiracy Theory (1997)
Mel Gibson speelt een paranoïde taxichauffeur die “MK-Ultra” herhaalt als mantra.
→ Speelt in op de conspiracy-cultuur van de jaren ’90.

The Sleep Room (CBC, 1998)
Canadese docudrama over Dr. Ewen Cameron en het Allan Memorial Institute.
→ Zeer feitelijk, weinig bekend.

🟡 Sterk verband

Geïnspireerd op echte experimenten, technieken of personen.

The Manchurian Candidate (1962 / 2004)
Een geprogrammeerde moordenaar via hypnose – gebaseerd op de brainwashing-verhalen uit de Koreaanse Oorlog en MK-Ultra Subproject 136.

Jacob’s Ladder (1990)
Een Vietnamveteraan hallucineert na blootstelling aan “The Ladder” – verwijzing naar Edgewood Arsenal, waar de CIA LSD-testen financierde.

The Men Who Stare at Goats (2009)
Satirische kijk op Project Stargate en het First Earth Battalion – LSD, geiten en “remote viewing”.

The Killing Room (2009)
Moderne CIA-experimenten met trauma-inductie en zintuiglijke deprivatie – rechtstreeks uit het MK-Ultra-handboek.

The Umbrella Academy – Seizoen 3 (2022)
Kinderen worden “geprogrammeerd” door een geheim genootschap – duidelijke verwijzing naar MK-Ultra-kinderexperimenten.

Project Blue Book – Aflevering 8 (2019)
Militairen onder invloed van LSD tijdens geheime tests in de jaren ’60.

🟠 Matig verband

Thematisch: mind control, brainwashing, Koude Oorlog-paranoia.

Fringe (2008–2013)
Wetenschappers voeren experimenten uit met “Cortexiphan” op kinderen.

The Ipcress File (1965)
Een Britse spion wordt gehersenspoeld – pure Koude-Oorlog-angst.

Telefon (1977)
Sovjet-slaapagenten geactiveerd via hypnose.

The Parallax View (1974)
Een geheime organisatie programmeert politieke moordenaars.

Altered States (1980)
Wetenschapper gebruikt LSD en isolatietank – gebaseerd op onderzoek van John Lilly (MK-Ultra-consulent).

The Serpent and the Rainbow (1988)
Voodoo-drugs en CIA-onderzoek naar bewustzijnscontrole.

🟡 Zwak verband

Alleen sfeer of technieken zoals hypnose, drugs, gedragsmanipulatie.

Homeland (2011–2020) – Slaapdeprivatie, afkomstig uit KUBARK-handleiding (verwant aan MK-Ultra).
The Americans (2013–2018) – Sovjet-spionage, hypnose-technieken.
The X-Files (1993–2018) – Herhaald thema van overheidsproeven op burgers.
The Prisoner (1967–1968) – Klassieke allegorie op controle en identiteit.
A Clockwork Orange (1971) – De Ludovico-techniek lijkt op Cameron’s “depatterning”.
THX 1138 (1971) – Gedrogeerde samenleving onder totale controle.

Documentaires & Non-fictie

The Minds of Men (2018, Truthstream Media / YouTube) – Lange, archiefrijke documentaire.
CIA’s Secret Experiments (2006, BBC) – Feitelijk, met getuigen.
MK-Ultra: CIA Mind Control (2009, History Channel) – Overzicht van vrijgegeven dossiers.
The Net: The Unabomber, LSD and the Internet (2003) – Over LSD, de CIA en Ted Kaczynski.
Dark Legacy (2009) – JFK + MK-Ultra (speculatief).
Mind Control (1979), Project MK-Ultra documentaire van ABC news

Aanbevolen boeken:

In dit boek onthult voormalig diplomaat John Marks het geheime CIA-programma voor mind control-experimenten. Geïnspireerd door een mysterieuze zelfmoord onderzoekt hij duizenden vrijgegeven documenten, interviews en wetenschappelijke studies. Het resultaat is een onthullend werk dat volgens senator Edward Kennedy meer aan het licht bracht dan twee Senaatscommissies wisten te doen.
(Luisterboek, Engels)

Sidney Gottlieb, een chemicus bij de CIA, leidde in de jaren ’50 en ’60 het geheime MK-ULTRA-programma. Hij voerde wrede experimenten uit met drugs en mind control in geheime gevangenissen wereldwijd en ontwikkelde gifstoffen voor gebruik tegen buitenlandse leiders. Zijn werk verspreidde LSD door de VS en beïnvloedde zelfs de tegencultuur van de jaren ’60. Dit boek onthult zijn verborgen rol als de CIA’s “poisoner in chief” en een van de machtigste onbekende figuren van de 20e eeuw. (Luisterboek, Engels)

Journalist Tom O’Neill onderzoekt de Manson-moorden en ontdekt dat het officiële verhaal niet klopt. Hij stuit op aanwijzingen voor politie-fouten, juridische doofpotten en mogelijke betrokkenheid of observatie door FBI en CIA, in de context van mind control- en drugsprogramma’s zoals MK-Ultra. Waarom werd Manson ondanks talloze waarschuwingen nooit gestopt, en welke connecties had hij in Hollywood? O’Neill laat zien hoe deze zaak verweven raakt met geheime experimenten, manipulatie en de schaduwkanten van de jaren zestig. (Pocket, Engels – ook beschikbaar als luisterboek en E-book)