Het was oktober 1958 toen Linda MacDonald door de draaideuren van het Allan Memorial Institute stapte. De regen tikte zacht tegen de hoge ramen. In de hal hing de scherpe geur van ontsmettingsmiddel vermengd met boenwas — de geur van een plek die vertrouwen uitstraalde.
Linda was tweeëntwintig, jonge moeder van twee kinderen, en voelde zich sinds de geboorte van haar jongste somber en uitgeput. Postpartumdepressie, zei de huisarts. Een korte opname van enkele weken in dit gerespecteerde instituut zou haar helpen om weer tot rust te komen. Het gebouw zag er solide uit: hoge gangen met marmer, rustige kamers, artsen in keurige witte jassen.
Niemand gebruikte woorden als “experiment”, “testprotocol” of “risico’s”.
[Linda MacDonald maakte haar verhaal later publiekelijk bekend via interviews en rechtszaken. Ze overleed in 2005. Haar naam wordt hier met respect voor haar moed gebruikt om deze geschiedenis te documenteren.]
Een verpleegkundige met een vriendelijk gezicht begeleidde haar naar een kamer op de derde verdieping. Linda belde haar man vanuit de gang — alles was goed, het leek hier prettig, de dokter leek aardig. Die avond kreeg ze een eerste injectie “om beter te slapen”.
Nog voor het donker was, wist ze niet meer zeker welke dag het was.
Toen ze wakker werd, wist ze niet meer zeker waar ze was.
Twee weken later zou ze niet meer weten wie ze was.
Later beschreef ze het zo:
“Het voelde alsof mijn gedachten als losse draden door mijn hoofd dreven. Ik kon ze niet meer bij elkaar brengen tot iets dat ‘ik’ was.”
Ze wist niet dat ze op dat moment onderdeel werd van een programma dat haar geheugen, haar persoonlijkheid en haar vermogen om de wereld te begrijpen zou uitwissen — en dat de man die dit leidde werkelijk geloofde dat hij haar daarna opnieuw, en beter, kon “opbouwen”.
In de jaren ’50 voerde de gerespecteerde psychiater Dr. Ewen Cameron in Montreal extreme experimenten uit op patiënten zoals Linda MacDonald, waarbij hij met CIA-financiering herinneringen probeerde te wissen via slaaptherapie, LSD en elektroshocks — met blijvende hersenbeschadiging tot gevolg.
De Arts die de Menselijke Geest wilde Resetten
Dr. Donald Ewen Cameron was niet zomaar een psychiater.
Geboren in Schotland, opgeleid in Glasgow en Londen, was hij in de jaren vijftig één van de meest gerespecteerde figuren in zijn vakgebied. Hij was president geweest van de American Psychiatric Association, de Canadian Psychiatric Association én de World Psychiatric Association. Hij had onderzoek gedaan naar de geestelijke toestand van Rudolf Hess tijdens de Neurenberg-processen. Zijn kliniek in Montreal trok patiënten uit heel Noord-Amerika.
Maar ergens in het begin van de jaren vijftig begon Cameron een idee te ontwikkelen dat vandaag ondenkbaar klinkt, maar toen in wetenschappelijke kringen verrassend serieus werd genomen:
De menselijke geest kon worden gewist en opnieuw worden geprogrammeerd.
Volgens Cameron was mentale ziekte het gevolg van “stabiele maar destructieve patronen” in de hersenen — een soort verkeerde bedrading die steeds dezelfde denkfouten en emoties veroorzaakte. Als je die patronen kon breken — volledig, tot op de basis — dan kon je iemand terugbrengen tot een bijna kinderlijke staat. Een blanco lei. Daarna kon je via herhaling, suggestie en nieuwe prikkels de geest opnieuw vormgeven.
Hij was niet de enige die zo dacht. Behavioristen droomden van conditionering, neurologen experimenteerden met hersenoperaties, en de CIA financierde onderzoek naar “mind control”. Maar waar anderen voorzichtig bleven, ging Cameron verder. Veel verder.
Hij gaf zijn methode twee namen die nu bijna mythisch klinken:
Depatterning — het wissen van het bestaande zelf
Psychic Driving — het inbrengen van een nieuw patroon
En zijn behandelingen werden:
- Intensiever dan anderen durfden
- Frequenter dan ooit eerder geprobeerd
- Langduriger dan medisch te rechtvaardigen viel
- En uitgevoerd op patiënten die niet wisten wat hen te wachten stond
Wat dit extra wrang maakt: veel van zijn patiënten kwamen voor lichte klachten — vermoeidheid, angst, postpartumdepressie, slapeloosheid. Dingen waarvoor je vandaag een gesprekstherapeut zou bezoeken.
Linda was één van hen.
Feiten — Wat gebeurde er werkelijk in Montreal?
Fase 1: Sleep Therapy — De Wereld Uitschakelen (Dag 1-30)
Linda werd niet geleidelijk onder narcose gebracht. Binnen 48 uur na aankomst lag ze in een kunstmatige coma.
Dit was geen gewone slaaptherapie, zoals die in sommige Europese klinieken voorzichtig werd gebruikt. Cameron hield zijn patiënten 15 tot 30 dagen achter elkaar onder zware verdoving. Linda werd gevoed via buizen, haar spieren verslapten, haar bewustzijn werd laag gehouden met combinaties van zware slaapmiddelen en antipsychotica.
Ze kon niet opstaan. Niet eten. Niet praten. Soms werd ze half wakker en wist niet of ze nog leefde.
Camerons theorie: als je het brein lang genoeg stilzette, zouden oude patronen vanzelf afbreken.
Maar wat er werkelijk gebeurde: haar vermogen om herinneringen op te slaan werd ontwricht. Weken van haar leven werden nooit opgeslagen in het langetermijngeheugen. Het was alsof die tijd gewoon niet had bestaan.
Fase 2: LSD en Desoriëntatie — Het Brein Openbreken (Dag 15-60)
Ergens halverwege de “slaapfase” begon Cameron LSD toe te dienen.
Niet de lage, experimentele doses die sommige therapeuten in die tijd voorzichtig testten. Cameron gebruikte hoge, herhaalde doses, soms dagenlang achter elkaar, soms terwijl Linda nog halfbewust was van de sedatie.
Het doel: het brein “openen”, patronen destabiliseren, weerstand breken.
Linda herinnerde zich later flarden:
“Het was alsof alle muren om me heen tegelijk oplichten en verdwenen. Ik wist niet of ik naar binnen of naar buiten keek. Ik wist niet waar mijn lichaam ophield.”
Sommige onderzoekers denken nu dat deze combinatie — langdurige sedatie + herhaalde psychedelica — permanente schade toebracht aan Linda’s vermogen om herinneringen te consolideren.
Fase 3: Electroshock op Maximale Intensiteit (Dag 20-90)
Cameron gebruikte elektroshocks (ECT), maar anders dan wie dan ook.
Standaard ECT in die tijd:
- Eén behandeling per week
- Lage voltage
- Korte impulsen
Camerons “Page-Russell methode”:
- Tot drie behandelingen per dag
- Hogere voltages dan gebruikelijk
- Zonder spierverslappers (wat betekende dat patiënten soms botbreuken opliepen)
- Gedurende weken, soms maanden achter elkaar
Het resultaat: Linda verloor volledige periodes uit haar leven. Niet alleen de weken in de kliniek, maar ook maanden, soms jaren daarvoor. Haar trouwdag. De geboorte van haar eerste kind. Kerstavonden. Vakanties. Gewiste delen van haar bestaan.
Volgens Camerons notities was dit de bedoeling. Hij noemde het “succesvolle regressie”.
Fase 4: Psychic Driving — Boodschappen in de Duisternis (Dag 30-120)
Wanneer Linda tussen behandelingen door even wakker was, alleen in haar kamer, hoorde ze stemmen.
Niet van mensen. Van een bandrecorder die naast haar bed stond.
16 tot 20 uur per dag speelden dezelfde boodschappen, eindeloos herhaald:
“Je bent zwak.”
“Je vertrouwt jezelf niet.”
“Je hebt leiding nodig.”
“Je moet luisteren.”
Of, in andere gevallen, als Cameron dacht dat een patiënt te passief was geworden:
“Je bent sterk.”
“Je kunt het.”
“Je hebt controle.”
De boodschappen werden ingesproken door Cameron zelf, of door verpleegkundigen, in een kalme, hypnotische toon. Linda lag in het donker, gedesoriënteerd, uitgeput, niet in staat om weg te lopen of de opname stop te zetten.
Later zei ze:
“Ik wist niet eens meer dat ik ergens anders was geweest. De stemmen leken de enige realiteit.”
Het Resultaat — Een Vrouw die Opnieuw moest Leren Bestaan
Na 86 dagen werd Linda ontslagen.
Ze kon niet meer lopen. Haar man moest haar in een rolstoel naar de auto brengen.
Thuis herkende ze haar kinderen niet.
Ze wist niet hoe je een vork vasthield.
Ze sprak in losse woorden, als een peuter die net begint te praten.
De revalidatie duurde anderhalf jaar:
- Opnieuw leren lopen
- Opnieuw leren spreken in hele zinnen
- Opnieuw leren hoe je een kind vasthoudt, hoe je jezelf wast, hoe je tandenpoetst
- Opnieuw leren dat dagen en nachten elkaar opvolgen, dat de zon opkomt, dat tijd bestaat
Maar sommige dingen kwamen nooit meer terug.
Herinneringen aan de eerste 25 jaar van haar leven waren grotendeels verdwenen. Er waren foto’s, maar geen emotionele verbinding. Verhalen van familie, maar geen herkenning. Het was alsof iemand anders die herinneringen had gehad — een vrouw die “Linda” heette, maar die zij zelf nooit was geweest.
Een neurologisch onderzoek jaren later toonde aan: blijvende hersenbeschadiging in de hippocampus en prefrontale cortex — gebieden die cruciaal zijn voor geheugen en identiteit.
Poisoner in Chief onthult het verbijsterende leven van Sidney Gottlieb, de man achter de geheime MK-Ultra-experimenten van de CIA. Terwijl hij in stilte een netwerk van LSD-tests, gifprojecten en clandestiene bordelen aanstuurde, leefde hij zelf als een spirituele kluizenaar in een hut zonder stromend water. Stephen Kinzer reconstrueert dit schokkende dubbelleven met nieuw onderzoek. Een adembenemend, waargebeurd verhaal dat leest als een thriller—en je laat twijfelen wat overheden werkelijk verbergen.
Download of beluister Poisoner in Chief en stap een wereld binnen waarin niets is wat het lijkt.
LET OP! Het boek is engelstalig
Gaten & Inconsistenties — Wat We Wél en Niet Weten
Hoe kon zoiets plaatsvinden in een gerenommeerd instituut?
Er zijn puzzelstukken — en diepe gaten.
1. Wisten collega’s hiervan?
Ja, en nee.
Sommige artsen vonden Camerons methoden “onorthodox maar veelbelovend”. Anderen hielden afstand maar grepen niet actief in. Het Allan Memorial was Camerons domein — zijn reputatie werkte als een schild.
Verpleegkundigen die later getuigden, zeiden dingen als:
“We vonden het vreemd, maar dachten dat hij wist wat hij deed.”
2. Hoeveel wist de CIA?
Camerons onderzoek werd gefinancierd via de Society for the Investigation of Human Ecology — een frontorganisatie van de CIA, onderdeel van het MK-Ultra programma.
Maar:
- Rapportages aan de CIA waren summier en vaag
- Resultaten werden nauwelijks geëvalueerd
- Er waren geen duidelijke protocollen of ethische beperkingen
Het lijkt erop dat de CIA simpelweg geld gaf en wegkeek. Ze wilden onderzoek naar mind control, maar lieten Cameron zelf bepalen hoe ver hij ging.
3. Waar zijn de verslagen?
In 1973 gaf Richard Helms, hoofd van de CIA, opdracht om alle MK-Ultra-documenten te vernietigen.
Wat overbleef:
- Fragmentarische financiële administratie
- Getuigenissen van patiënten en familie
- Restdocumenten gevonden door toeval
- Juridische stukken uit rechtszaken in de jaren ’80
Schattingen: Camerons kliniek behandelde tussen 1950 en 1964 mogelijk meer dan duizend patiënten met varianten van zijn methoden. Hoeveel van hen ernstige, blijvende schade opliepen is onbekend — de dossiers zijn weg.
De Menselijke Kant — Leven na de Reset
De familie die moest toekijken
Linda’s man beschreef het later als:
“Een rouwproces zonder overlijden. Ze zat naast me, maar de vrouw die ik kende was weg.”
Haar kinderen groeiden op met een moeder die hen niet herkende. Die geen verhalen had over hun babytijd. Die niet wist hoe ze moest troosten, omdat ze zelf opnieuw moest leren wat emoties betekenden.
Emotionele littekens
Linda zei in een interview in 1988:
“Ik dacht dat ik tijdelijk zou worden opgenomen voor wat rust. Ik had nooit gedacht dat ik mezelf zou verliezen. Maar dat is wat er gebeurde — ik verloor mezelf, en niemand vroeg toestemming.”
Ze sloot zich aan bij een groep andere overlevenden. Samen spanden ze in 1980 een rechtszaak aan tegen de Canadese overheid en de CIA.
De rechtszaak duurde jaren. In 1988 kwam er een schikking: $100.000 per slachtoffer van de Canadese overheid. De CIA erkende nooit officieel aansprakelijkheid, maar betaalde later ook een schikking.
Voor Linda was het geld niet het punt. Ze wilde één ding weten:
Waarom?
Reflectie — Hoe kon dit gebeuren?
Vijf factoren maakten dit mogelijk:
1. Blinde tijdgeest
De jaren ’50 waren een periode van bijna religieus vertrouwen in wetenschappelijke vooruitgang. Psychiatrie had een mythische status — artsen waren ongenaakbaar.
2. Camerons autoriteit
Niemand stelde een man van zijn standing openlijk ter verantwoording. Hij was internationaal erkend. Zijn collega’s durfden niet.
3. Afwezigheid van ethische controle
Er waren geen moderne onderzoekscommissies, geen informed consent-procedures, geen patiëntenrechten zoals we die nu kennen.
4. Geheime financiering
De CIA financierde via tussenschakels, waardoor er geen publieke verantwoording was.
5. Geloof in “herstel door vernietiging”
Cameron geloofde werkelijk dat hij mensen hielp. In zijn notities schreef hij over “doorbraken” en “vooruitgang”. Hij zag zichzelf als een pionier, niet als dader.
Dat maakt het misschien nog wel verontrustender.
Cliffhanger — De Donkere Stilte Daarna
Jaren later, toen Linda probeerde te begrijpen wat haar was aangedaan, hoopte ze op dossiers. Protocollen. Verslagen. Iets dat zou verklaren waarom dit was gebeurd.
Maar toen onderzoekers de archieven van MK-Ultra doorzochten, ontdekten ze iets vreemds:
De meeste documenten waren verdwenen. En niet vanzelf.
In de zomer van 1973, toen de Watergate-schandaal de druk op de CIA deed toenemen, gaf directeur Richard Helms een specifieke opdracht aan zijn medewerkers:
Vernietig alles.
Niet alleen de Montreal-dossiers. Complete subprojecten — honderden experimenten, duizenden pagina’s aan rapporten — werden vernietigd. Verbrand. Verscheurd. Voor altijd weggevaagd.
Maar één kleine groep documenten overleefde.
Per toeval. Door een administratieve fout.
En die documenten zouden jaren later het hele verhaal openbreken.
In Memoriam
Linda MacDonald overleed in 2005. Haar moed om te getuigen over wat haar was aangedaan, maakte het mogelijk dat andere slachtoffers hun stem vonden en dat de werkelijke omvang van de experimenten in Montreal aan het licht kwam. Dit artikel is geschreven ter nagedachtenis aan haar en aan allen wier levens door MK-Ultra werden vernietigd — niet als abstract historisch feit, maar als mensen wier identiteit, herinneringen en toekomst werden gestolen door een systeem dat zijn eigen macht boven hun rechten plaatste.
De vraag die overblijft
Linda’s verhaal is één verhaal. Frank Olson’s dood is één dood. De mannen in San Francisco die zonder hun weten LSD kregen — dat zijn individuele levens, individuele trauma’s.
Maar wanneer je al deze verhalen naast elkaar legt — Montreal, Midnight Climax, de CIA-labs in Langley, de universiteitsstudies, de gevangenisexperimenten — dan ontstaat er een patroon.
En dat patroon roept een fundamentele vraag op:
Hoe kon dit allemaal gebeuren?
Niet: hoe kon Sidney Gottlieb zo ver gaan?
Niet: hoe kon Dr. Cameron zo blind zijn?
Niet: hoe kon George White zo genadeloos zijn?
Maar: hoe kon een heel systeem — met toezicht, met controle, met democratische instituties — dit jarenlang laten plaatsvinden zonder dat iemand ingreep?
Want MK-Ultra was geen geheim van drie mannen. Het was een programma dat honderden mensen omvatte: wetenschappers, administrators, financiers, universiteitsbestuurders, CIA-directeuren, politici die budgetten goedkeurden.
Al die mensen zagen een stukje. Niemand stopte het.
En dát is misschien wel de meest verontrustende vraag van deze hele serie.
In het volgende en laatste deel kijken we niet naar de daders, maar naar het systeem dat hen de ruimte gaf. Naar de structuren, de cultuur en de mechanismen die MK-Ultra mogelijk maakten — en die ons laten zien waarom dit niet alleen een verhaal over het verleden is, maar een waarschuwing voor de toekomst.
Bronnen en verder lezen
U.S. Senate Select Committee to Study Governmental Operations with Respect to Intelligence Activities (Church Committee), Book I (1975) – National Security Archive
U.S. Senate Hearing on Project MKULTRA (3 augustus 1977) – Download PDF
CIA FOIA Reading Room – MK-Ultra Collection Scroll naar beneden voor het volledige pakket.
- John Marks, The Search for the Manchurian Candidate (New York: Times Books, 1979).
(te koop bij bol.com)
HET MK-ULTRA DOSSIER
MK-Ultra (1) – Het verdwenen dossier
MK-Ultra (2): Hoe ‘brainwashing’ Amerika in de greep kreeg
MK-ULTRA (3): Sidney Gottlieb Mastermind Mindcontrol
MK-Ultra (4): Manipulatie met LSD, Hypnose & Controle
MK-Ultra (5) – Midnight Climax, Bordeeloperatie van de CIA
MK-Ultra (6): George Hunter White – de man achter de Spiegel
MK-Ultra (8): Het systeem achter de CIA-experimenten
